OSTATNIA WIELKA PŁYTA /THE LAST PLATTENBAU
Ostatnia Wielka Płyta to cykl zdjęć, który zrealizowałem na przełomie lat 2020-21. Przedstawiam w nim oryginalne wielkopłytowe budownictwo w Warszawie, które wciąż pozostało nienaruszone przez termomodernizację. Najstarsze budynki z serii sięgają pierwszej połowy lat 70‑tych, najmłodsze powstawały nawet w drugiej połowie lat 90‑tych. Większość, w systemie szczecińskim. Jak do tego doszło, że pozostały nienaruszone przez dekady? Kto je zaprojektował i dla kogo były przeznaczone? Na część z tych pytań postarałem się odpowiedzieć, dokumentując ich obecny stan. Zapraszam do oglądania i samodzielnego zwiedzania blokowisk szlakiem Ostatniej Wielkiej Płyty!
The Last Plattenbau is a series of photos that I made at the turn of 2020-21. I present the original large-panel housing in Warsaw, which has still remained intact by thermomodernization. The oldest buildings in the series date back to the first half of the 70's, the newest ones were built in the second half of the 90s. Most of them in the Szczecin system. Why they remained intact for decades?
Who designed them and for whom were they intended? I tried to answer some of these questions by documenting their current state.
Enjoy and explore the Eastern European blocks of flats on your own, along the route of the Last Plattenbau!
Who designed them and for whom were they intended? I tried to answer some of these questions by documenting their current state.
Enjoy and explore the Eastern European blocks of flats on your own, along the route of the Last Plattenbau!
HOTEL /HOTEL - STEGNY
Jeden z trzech dawnych hoteli robotniczych przy ulicy Mangalii. Powstawały w latach 70‑tych w ramach budowy osiedla Stegny. Zaprojektowane przez Jadwigę Grębecką, Stanisława Ziemskiego oraz Czesława Sosnowskiego. Niedługo minie 50 lat od budowy. Może to jest czas, kiedy warto się zastanowić czy jeszcze go modernizować, czy uznać za zabytek i świadectwo minionej epoki? Jest to w ogóle możliwe? Zabytek z wielkiej płyty?!
One of the three former workers hotels at Mangalia street. They were built in the 1970s as part of the construction of the Stegny estate. Designed by Jadwiga Grębecka, Stanisław Ziemski and Czesław Sosnowski. Soon it will be 50 years from construction. It may be a time, when it is worth considering whether to modernize it, or to recognize as a monument and a testimony of a bygone era? Is it possible? A Plattenbau monument?!
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
BLOK /BLOCK OF FLATS - TARCHOMIN
Czynsz w wysokości 1500 zł, grzyb na ścianach i brak perspektyw na lepsze jutro? Tak właśnie rysuje się obraz tego bloku, nakreślony przez jednego z jego mieszkańców. Na ulicy Śreniawitów na Tarchominie wielka płyta gnije, gdy obok lśnią wyremontowane bloki. Do tego odnowione niedawno i z gustem w odcieniach bieli i szarości. Niestety, poniższym blokiem zarządza inna spółdzielnia.
Rent of PLN 1,500, fungus on the walls and no prospects for a better tomorrow? This is how the picture of this block is drawn, outlined by one of its inhabitants. In Śreniawitów Street in Tarchomin district Plattenbau rots, when tastefully renovated blocks shine next to it. Unfortunately, the building below is managed by another housing association.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ZESPÓŁ BLOKÓW /HOUSING ESTATE - TARCHOMIN
Dwa potężne bloki z ciekawą historią. "W latach 90‑tych te budynki zostały zbudowane przez miasto i Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji. Wprowadzili się tam pracownicy oczyszczalni Czajka. Przyjeżdżali z całej Polski zwabieni mieszkaniami zakładowymi. Musieli wpłacić zaliczki w wysokości 50‑krotności i 170‑krotności czynszu.
‑ Przedstawiciele spółki mówili nam, że będziemy mogli mieszkania w przyszłości wykupić. A zostaliśmy oszukani..."
‑ Przedstawiciele spółki mówili nam, że będziemy mogli mieszkania w przyszłości wykupić. A zostaliśmy oszukani..."
Cały artykuł polecam do przeczytania na:
https://www.se.pl/warszawa/warszawa‑nie‑damy‑sie‑wyrzucic‑z‑mieszkan‑aa‑HVYJ‑3cpd‑ahVx.html
https://www.se.pl/warszawa/warszawa‑nie‑damy‑sie‑wyrzucic‑z‑mieszkan‑aa‑HVYJ‑3cpd‑ahVx.html
Big housing estate with an interesting story. "In the 1990s, these buildings were built by the city and Municipal Water and Sewage Company. The workers of the Czajka sewage treatment plant moved in there. They had to make advance payments of 50 and 170 times the rent.
- Company representatives told us that we would be able to buy flats in the future. And we have been deceived ... "
- Company representatives told us that we would be able to buy flats in the future. And we have been deceived ... "
I recommend to read the entire article at:
https://www.se.pl/warszawa/warszawa‑nie‑damy‑sie‑wyrzuic‑z‑mieszkan‑aa‑HVYJ‑3cpd‑ahVx.html
https://www.se.pl/warszawa/warszawa‑nie‑damy‑sie‑wyrzuic‑z‑mieszkan‑aa‑HVYJ‑3cpd‑ahVx.html
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing estate - Ksawerów
Dwa bloki o podobnej funkcji usługowej w parterach. Znajdują się przy ul. Zygmunta Modzelewskiego 56 i 58 w samym środku osiedla "Domaniewska" na Mokotowie. Jego budowę realizowano w latach 1972‑1977 w kwartale rozgraniczonym przez al. Niepodległości, al. Wilanowską, Domaniewską i tereny przemysłowe od strony zachodniej.
Two buildings with a similar service function on the first floors. They are located at Zygmunt Modzelewski 56 and 58 street in the middle of the "Domaniewska" estate in Mokotów district. Its construction was carried out in the years 1972-1977 in the quarter delimited by Niepodległości avenue, Wilanowska avenue, Domaniewska street and industrial areas from the west.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing estate - Ksawerów
Trzy 5‑cio kondygnacyjne bloki tworzące małą "komórkę" zabudowy osiedla Domaniewska. Między nimi powstał otwarty, zadrzewiony dziedziniec. Są też spore balkony, a w parterach przyblokowe ogródki. I to, co najważniejsze w tej serii ‑ brak styropianu.
Three 5-storey blocks forming a small "cell" of the Domaniewska estate. An open, tree-lined courtyard was created between them. There are also large balconies and gardens on the first floors. And what is most important in this series - no polystyrene.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing estate - Ksawerów
Dwa 11‑sto kondygnacyjne bloki położone na tyłach siedziby TVP. Wybudowane w 1988 roku dla pracowników telewizji.
Two 11-story blocks located at the back of the TVP headquarters. Built in 1988 for television employees.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Blok /BLOCK OF FLATS - Gocław
Przenosimy się na osiedle Gocław‑Lotnisko, a dokładniej na jedną z jego ćwiartek o nazwie Iskra. (pozostałe to: Orlik, Wilga i Jantar, wszystkie pochodzą od nazw polskich samolotów). Do 2020 roku uchował się jeden oryginalny blok z całego założenia, którego projekt (1972) i budowę od 1977 nadzorował Tadeusz Mrówczyński (ówczesny prezes SARP) wraz z zespołem: Aliną Kołaczkowską, Alicją Lewandowską, Teresą Nieupokojewą, Barbarą Popielawską i Romualdem Welderem oraz Spółdzielnią Mieszkaniową "Osiedle Młodych". Było to pierwsze osiedle w Warszawie, na które ogłoszono międzynarodowy konkurs architektoniczno‑urbanistyczny. Teren po lotnisku był pusty i płaski jak stół co dawało projektantom "nieograniczone" możliwości.
Jak doszło do tego, że wszystkie bloki z wyjątkiem jednego przeszło termomodernizację? Nie wiem.
Jak doszło do tego, że wszystkie bloki z wyjątkiem jednego przeszło termomodernizację? Nie wiem.
We are moving to the Gocław-Lotnisko estate, and more specifically to one of its quarters called Iskra. (the others are: Orlik, Wilga and Jantar, all derived from the names of Polish aircrafts). Until 2020, only one original block of the entire establishment was preserved. The design (1972) and construction from 1977 was supervised by Tadeusz Mrówczyński (president of SARP) together with the team: Alina Kołaczkowska, Alicja Lewandowska, Teresa Nieupokojewa, Barbara Popielawska and Romuald Welder, and the Housing Cooperative "Osiedle Młodych". It was the first housing estate in Warsaw for which an international architectural and urban competition was announced. Former airport area was empty and flat, which gave the architects "unlimited" possibilities.
How did it happen, that all blocks except that one underwent thermomodernization? I do not know.
How did it happen, that all blocks except that one underwent thermomodernization? I do not know.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing Estate - Gocław
Z ogłoszeń o sprzedaży mieszkań wynika, że budynki spod adresu Motorowa 2 powstały w 1990 roku. Prawdopodobnie są to ostatnie zdjęcia sprzed ich termomodernizacji, bo kilkanaście dni później pojawiły się rusztowania.
Możliwe jednak, że to tylko renowacja balkonów?
Możliwe jednak, że to tylko renowacja balkonów?
According to advertisements for the sale of apartments, the buildings at Motorowa 2 were built in 1990. These are probably the last photos before their thermomodernization, because the scaffolding appeared several days later. However, it is possible that this is just a renovation of balconies.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Blok /block of flats - Stokłosy
Blok na ulicy Zamiany został zaprojektowany przez Krzysztofa Kaperskiego w systemie szczecińskim i wybudowany w 1991r.
Składa się z 56 mieszkań i 6 lokali użytkowych. Wśród tych lokali na początku lat 90 znajdował się jeden z dwóch delikatesów Pana Michela Badre, Francuza, przedstawiciela zachodniego kapitalizmu, który podjął próbę rozkręcenia biznesu w Polsce. Jego sklepy były na tyle odmienne, że Pan Badre dorobił się nawet reportażu na ich temat w New York Times z 21 sierpnia 1990r.
Jego fragment można znaleźć na ursynow.org.pl/michel‑badre/
Składa się z 56 mieszkań i 6 lokali użytkowych. Wśród tych lokali na początku lat 90 znajdował się jeden z dwóch delikatesów Pana Michela Badre, Francuza, przedstawiciela zachodniego kapitalizmu, który podjął próbę rozkręcenia biznesu w Polsce. Jego sklepy były na tyle odmienne, że Pan Badre dorobił się nawet reportażu na ich temat w New York Times z 21 sierpnia 1990r.
Jego fragment można znaleźć na ursynow.org.pl/michel‑badre/
The block on Zamiany Street was designed by Krzysztof Kaperski in the Szczecin system and built in 1991.
It consists of 56 apartments and 6 commercial premises. Among these premises in the early 90s was one of the two delicatessen of Mr. Michel Badre, a Frenchman, a representative of Western capitalism, who made an attempt to start a business in Poland.
His shops were so different that Mr. Badre even made into the New York Times on August 21, 1990.
You can find a fragment about it at ursynow.org.pl/michel‑badre/
It consists of 56 apartments and 6 commercial premises. Among these premises in the early 90s was one of the two delicatessen of Mr. Michel Badre, a Frenchman, a representative of Western capitalism, who made an attempt to start a business in Poland.
His shops were so different that Mr. Badre even made into the New York Times on August 21, 1990.
You can find a fragment about it at ursynow.org.pl/michel‑badre/
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Osiedle /Housing estate - Ursynów Północny
Osiedle zbudowane między 1994 a 1996 rokiem! Zaprojektowane przez M. Budzyńskiego, Z. Badowskiego i A. Kowalewskiego. Dokładny opis ze strony spółdzielni "Ursynów": Surowieckiego 2,4,8 ‑ wielka płyta w systemie szczecińskim, partery usługowe szkielet ‑ prefabrykowany systemu Szczecińskiego wypełniony gazobetonem, ściany zewnętrzne ‑ warstwowe, ściany zewnętrzne części mieszkalnej ‑ nowe warstwowe, ściany wewnętrzne ‑ prefabrykowane systemu "SZ", indywidualne przewody grawitacyjne dla każdego mieszkania, elewacje ‑ grys "biała Marianna"; Surowieckiego 6 ‑ technologia tradycyjna, ściany zewnętrzne ‑ trójwarstwowe, ściany wewnętrzne ‑ cegła ceramiczna, elewacje ‑ tynk akrylowy zacierany.
Łącznie 4 budynki, 482 mieszkania, 35 lokali użytkowych
Łącznie 4 budynki, 482 mieszkania, 35 lokali użytkowych
The estate was built between 1994 and 1996! Designed by M. Budzyński, Z. Badowski and A. Kowalewski. Detailed description "Ursynów" cooperative website: Surowieckiego 2,4,8 - blocks designed in the Szczecin system, service first floor - prefabricated Szczecin's system filled with gas concrete, external walls - layered, external walls of the residential part - new layered, internal walls - prefabricated "SZ" system, individual gravity lines for each flat, elevations - "white Marianna" grit; Surowieckiego 6 - traditional technology, external walls - three-layered,
internal walls - ceramic brick, elevations - acrylic floated plaster. A total of 4 buildings, 482 flats, 35 commercial premises.
internal walls - ceramic brick, elevations - acrylic floated plaster. A total of 4 buildings, 482 flats, 35 commercial premises.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing estate - Jelonki Północne
Osiedle Górczewska, którego głównym architektem był Krzysztof Tauszyński zostało wybudowane w latach 1977‑1985 jako ostatnie z trzech osiedli (są jeszcze Jelonki i Lazurowa), ogromnego założenia urbanistycznego ‑ Zachodniego Zespołu Mieszkaniowego. Wielkopłytowe osiedle na Jelonkach Północnych wyróżniało się na tle pozostałych witromozaikowym wykończeniem w odcieniach brązowych, zielonych, i błękitnych szklanych płytek. Dodatkowo w przeciwieństwie do wcześniejszych osiedli, charakteryzowało się dynamicznym układem brył. Dodatkowo bloki zostały zróżnicowane wysokością i kolorystyką, dzięki temu przestrzeń osiedla jest bardziej kameralna i zindywidualizowana. (Źródło ‑ cargocollective.com)
To teraz przenosząc się w czasie do roku 2021 ‑ dlaczego te trzy bloki przetrwały termomodernizację? Z odpowiedzią przychodzi do nas użytkownik Pablo_75 z bloga warszawskie‑mozaiki.pl (który przy okazji serdecznie polecam!). Okazuje się, że te bloki należały do wojska, dokładniej przeznaczone były dla pracowników WAT‑u. Dlatego nigdy nie należały do spółdzielni mieszkaniowej "Górczewska". Poza tym były problemy z własnością gruntów a mieszkańcy długo nie mogli wykupić swoich mieszkań, przez co bloki są niedoinwestowane.
To teraz przenosząc się w czasie do roku 2021 ‑ dlaczego te trzy bloki przetrwały termomodernizację? Z odpowiedzią przychodzi do nas użytkownik Pablo_75 z bloga warszawskie‑mozaiki.pl (który przy okazji serdecznie polecam!). Okazuje się, że te bloki należały do wojska, dokładniej przeznaczone były dla pracowników WAT‑u. Dlatego nigdy nie należały do spółdzielni mieszkaniowej "Górczewska". Poza tym były problemy z własnością gruntów a mieszkańcy długo nie mogli wykupić swoich mieszkań, przez co bloki są niedoinwestowane.
The Górczewska estate, which main architect was Krzysztof Tauszyński, was built in the years 1977–1985 as the last of the three estates (there are also Jelonki and Lazurowa), a huge urban layout - the Western Housing Complex. The large-panel housing estate in Jelonki North stood out from the others with its glass-mosaic finish in shades of brown, green and blue tiles. Additionally, unlike the previous housing estates, it was characterized by a dynamic arrangement of blocks. The blocks have been varied in height and colors, thanks to which the space of the estate is more intimate and individualized. (Source - cargocollective.com)
Now, moving in time to 2021 - why did these three blocks survive the thermomodernization? The answer comes from the user Pablo_75 from the blog warszawskie‑mozaiki.pl (which I totally recommend!). It turns out that these blocks belonged to the army, more precisely they were intended for employees of the Military University of Technology. That is why they never belonged to the "Górczewska" housing association. In addition, there were problems with the ownership of land and the residents could not buy their flats for a long time, which means that the blocks are underinvested.
Now, moving in time to 2021 - why did these three blocks survive the thermomodernization? The answer comes from the user Pablo_75 from the blog warszawskie‑mozaiki.pl (which I totally recommend!). It turns out that these blocks belonged to the army, more precisely they were intended for employees of the Military University of Technology. That is why they never belonged to the "Górczewska" housing association. In addition, there were problems with the ownership of land and the residents could not buy their flats for a long time, which means that the blocks are underinvested.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zespół bloków /Housing Estate - Ursynów Północny
Osiedle przy ul. Janowskiego składa się z 4 bloków zaprojektowanych przez Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego w systemie szczecińskim. Ich budowa kończyła się w latach 1992-1993. Cechy szczególne to lokale usługowe w parterach i ogromne balkony.
The estate at Janowski Street consists of 4 blocks designed by Jerzy Szczepanik-Dzikowski in the Szczecin system.
Their construction was completed in 1992-1993. The special features are the multitude of service premises on the first floors and huge balconies.
Their construction was completed in 1992-1993. The special features are the multitude of service premises on the first floors and huge balconies.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dzięki za wspólną podróż szlakiem Ostatniej Wielkiej Płyty!
Thanks for the joint journey along the route of The Last Plattenbau!
